Tomasz Cywka, Grzegorz Teresiński, Monika Ćwiklińska, Grzegorz Buszewicz, Paulina Matysiak

Rozbieżności w rozpoznawaniu zatruć metanolem i glikolem etylenowym na podstawie wyników oznaczeń w regionalnym ośrodku toksykologii klinicznej oraz w zakładzie medycyny sądowej

Katedra i Zakład Medycyny Sądowej, Uniwersytet Medyczny w Lublinie

W lubelskim Zakładzie Medycyny Sądowej często dochodzi do sytuacji, gdy wyniki analizy toksykologicznej krwi sekcyjnej nie dają podstaw do potwierdzenia zatrucia metanolem lub/i glikolem etylenowym, które zostało rozpoznane podczas hospitalizacji pacjenta.
Materiał i metody: W celu weryfikacji tego zjawiska przeprowadzono ponowne badania metodą chromatografii gazowej (GC) surowicy 18 osób, przechowywanej rutynowo po badaniach wykonanych w regionalnym ośrodku toksykologii klinicznej.
Wyniki: Wyniki nie potwierdziły żadnego śmiertelnego zatrucia metanolem, toksyczne stężenie glikolu stwierdzono tylko w 1 przypadku,  pozostałe oznaczenia wypadły negatywnie lub wykazały jedynie „kongenerowe” stężenia. W przypadkach ujemnego wyniku reanalizy chromatograficznej, różnica między wynikiem analizy szpitalnej i GC wynosiła średnio 29,6 mg% (maks. 127,7 mg%) w przypadku glikolu i 31,8 mg% (maks. 80,0 mg%) dla metanolu. U wszystkich hospitalizowanych stwierdzono dużego stopnia kwasicę metaboliczną. W warunkach szpitalnych „zatrucia” były diagnozowane nawet przy małych stężeniach metanolu lub glikolu (poniżej progów odcięcia) wykrywanych metodą spektrofotometrii, nadal stosowaną w szpitalnym laboratorium. Szczególnie kuriozalne było rozpoznanie zatrucia metanolem u ofiary wypadku drogowego, podobnie jak w przypadkach ostrych powikłań w przebiegu cukrzycy (4), zapalenia trzustki (1), zapalenia płuc (2) i zapalenia otrzewnej (1), krwotoku z przewodu pokarmowego (1) oraz zdekompensowanej marskości wątroby (1). Postępowanie  terapeutyczne podjęte na podstawie powyższych diagnoz było błędnie ukierunkowane na nieistniejące zatrucia, uznane za przyczynę pogorszenia się stanu zdrowia pacjenta.

Wnioski: Dokonane ustalenia wskazują na niedostateczną wiedzę lekarzy w zakresie interpretacji i krytycznej weryfikacji wyników badań toksykologicznych. Ponadto niski koszt i krótki czas analizy spektrofotometrycznej nie powinny przesłaniać ograniczeń tej metody, w tym przede wszystkim jej niskiej swoistości i znanych interferencji z egzo- i endogennymi składnikami krwi, szczególnie w przypadkach  współistniejących zaburzeń metabolicznych.

Słowa kluczowe: zatrucie metanolem, zatrucie glikolem etylenowym, chromatografia gazowa, spektrofotometria,
opiniowanie sądowo-lekarskie.

Pełna wersja w .pdf