Tadeusz Dobosz^*, Maria Sąsiadek**, Elżbieta Kowalczyk*, Barbara Świątek*, Józef Jagielski**

Prenatalne badanie w sprawie spornego ojcostwa. Opis przypadku

Prenatal paternity testing - a case description

* Z Katedry i Zakładu Medycyny Sądowej AM we Wrocławiu

Kierownik: prof. dr hab. B. Świątek

** Z Katedry Patofizjologii i Genetyki AM we Wrocławiu

Kierownik: prof. dr hab. J. Jagielski

W pracy autorzy przedstawiają przypadek prenatalnego badania w sprawie spornego ojcostwa przy użyciu mikrosatelitarnej multipleksowej technologii badań DNA.

In this paper the authors presented a case of prenatal paternity testing, using DNA microsatellite multiplexing technology.

Słowa kluczowe: Dochodzenie ojcostwa, badania prenatalne, mikrosatelity DNA.

Key words: Paternity testing, prenatal diagnosis, DNA microsatellite.

WSTĘP

Z dostępnej literatury (cyt. wg. Mayera i wsp.,1.) wynika, że Werkgartner we Wiedniu, w 1925 roku po raz pierwszy zastosował grupy krwi do ustalenia spornego ojcostwa. Jak podaje Turowska (2), pierwsze (udokumentowane) badanie krajowe miało miejsce w 1926 roku w Krakowie. Kolejnym kamieniem milowym było wprowadzenie przez Jeffreysa i wsp. (3) w 1985 roku technologii DNA do ustalania ojcostwa. W 1990 roku Schneider i wsp. (4) po raz pierwszy donieśli o możliwości dochodzenia spornego ojcostwa natychmiast po urodzeniu się dziecka, a Lobbiani i wsp. (5) wykonali pierwsze badanie ojcostwa prenatalnie, techniką hybrydyzacyjną. W 1998 roku nasza Pracownia DNA wydała dla osób prywatnych pierwsze opinie ustalenia spornego ojcostwa oparte wyłącznie na technice PCR, do której potrzeba bardzo mało materiału. Ten przełom metodyczny umożliwił wykonanie badania przedurodzeniowego. W dostępnym piśmiennictwie nie natrafiliśmy na opis przypadku prenatalnego badania ojcostwa przy użyciu tylko techniki PCR. W niniejszym doniesieniu przedstawiamy przypadek praktycznego zastosowania multipleksowych badań DNA do prenatalnego ustalenia ojcostwa.

OPIS PRZYPADKU

Pacjentka lat 42 zgłosiła się do Poradni Genetycznej w 13 tygodniu ciąży w celu wykonania prenatalnego badania cytogenetycznego z powodu wieku. Po tygodniu trwania hodowli amniocytów, pacjentka wniosła dodatkową prośbę o wykonanie przedurodzeniowego ustalenia ojcostwa. Wynikało to z jej skomplikowanej sytuacji życiowej - podjęła decyzję, że na stałe zwiąże się jedynie z biologicznym ojcem dziecka, ale nie miała pewności, który z dwu jej przyjaciół nim jest. Po otrzymaniu wyniku badania, wbrew wcześniejszym ustaleniom, pacjentka zrezygnowała z badania drugiego partnera, ponieważ stwierdziła, że jej sytuacja życiowa została już całkowicie wyjaśniona.

MATERIAŁY I METODY

Pobranie płynu owodniowego: płyn owodniowy pobrano ze wskazań medycznych, w 13 tygodniu ciąży, drogą punkcji poprzez powłoki brzuszne, pod kontrolą USG.

Hodowla komórek płynu owodniowego: hodowlę prowadzono metodą standartową, inkubując amniocyty w podłożu hodowlanym (AmnioMax) w cieplarce z przepływem CO₂ przez 14 dni.

Pobranie krwi od matki i domniemanych ojców: krew pobrano poprzez nakłucie palca. Niewielką kroplę krwi zasuszono na bibule w temperaturze pokojowej.

Izolacja DNA: DNA od płodu wyizolowano z popłuczyn naczynia hodowlanego po hodowli komórek do badania cytogenetycznego, a DNA od matki i pierwszego z domniemanych ojców z plam krwi na bibule. Niezależnie od rodzaju materiału, do izolacji DNA użyto techniki cheleksowej wg. Walscha i wsp. (6).

Badania DNA: użyto testów firmy PE Biosystems o nazwach Profiler plus, Cofiler, HLA DQA1 i PolyMarker. Badania wykonano zgodnie z zaleceniami firmy, przy użyciu termocyclera Perkin - Elmer typ 2400. Wyniki badania układów mikrosatelitarnych analizowano na sekwencerze kapilarnym PE Biosystems ABI 310.

WYNIKI

W wyniku badania stwierdzono prawidłowy kariotyp płodu (żeński) oraz wyłączono ojcostwo badanego partnera.

Uzyskane wyniki badania przedstawione są w tabeli I.

Tabela I. Wyniki badania prenatalnego.

Table I. Results of prenatal testing.

Z tabeli I wynika, że ojcostwo domniemanego ojca jest wyłączone w układach VWA, FGA, D18S51, D13S317, CSF1PO, GYPA i HBGG.

PODSUMOWANIE I WNIOSKI

Prowadzenie przedurodzeniowych badań prenatalnych ojcostwa naszym zdaniem budzi wiele wątpliwości, które można rozpatrywać w dwu płaszczyznach:

• jako problem techniczny, który, jak wynika z prezentowanych w tej pracy wyników został już w pełni rozwiązany.
• jako problem etyczny:

1. Zagrożenie dla płodu wynikające z inwazyjności techniki pobierania materiału do badań (w przypadku amniocentezy ryzyko powikłań wynosi około 0,5%) sprawia iż nie podlega dyskusji, że badań prenatalnych nie należy przeprowadzać wyłącznie w celu ustalenia ojcostwa. Dlatego uważamy, że do czasu opracowania bezpiecznych dla płodu technik pobierania materiału badania te można wykonywać tylko wówczas, gdy do pobrania komórek płodu dochodzi ze wskazań medycznych, a jedynie niewielka część materiału biologicznego zostanie wykorzystana do ustalenia spornego ojcostwa.
2. Zagrożenie aborcją. Wydaje się, że ten aspekt jest szczególnie trudny do oceny. W przedstawionym przypadku pacjentka nie brała pod uwagę aborcji w żadnym przypadku, niezależnie od wyniku badania. Chciała jedynie dokonać wyboru właściwego (biologicznego) ojca dla dziecka. Należy jednak liczyć się z możliwością, że mogą zdarzyć się przypadki, w których wykonanie przedurodzeniowego ustalenia ojcostwa przyniesie wynik, skłaniający matkę do nieakceptowanego społecznie postępowania. Z drugiej jednak strony, w przypadku podejrzenia zajścia w ciążę w wyniku zgwałcenia kobiety, która oprócz tego utrzymuje dobrowolne stosunki seksualne, wykonanie takiego badania może ratować życie płodu poprzez rozwianie wątpliwości co do ojcostwa.

PIŚMIENNICTWO

1. Mayr W., Brinkmann B., Rand S.: Paternity testing: Quo vadis. Blood Revievs 1991,5,51-52. - 2. Turowska B.: Badania grupowe krwi w sprawach spornego ojcostwa przeprowadzone w Katedrze i Zakładzie Medycyny Sądowej w Krakowie w latach 1926-1996. Arch. Med. Sąd. Krym. 1997, 47, 139-145. -3. Jeffreys A., Wilson U., Thein S.: Hypervariable "minisatellite" regions in human DNA. Nature 1985, 314,67. -4. Schneider V., Epplen J.T., Pö che H.: Paternity testing with the simple oligonucleotide probe GTG₅(CAC₅ immediately post partum. Proceedings of First International Conference on DNA Fingerprinting. Bern, 1990, 29. -5. Lobbiani A., Nocco A., Vederietti P., Colucci G.: Application of DNA fingerprinting to prenatal paternity testing. Proceedings of First International Conference on DNA Fingerprinting, Bern, 1990, 31. -6. Walsch P., Metzger D., Higuchi R.: Chelex 100 as a medium for simple extraction of DNA for PCR-based typing from forensic material. Biotechniques 1991, 10, 506-513.

Adres pierwszego autora:

Katedra i Zakład Medycyny Sądowej AM

ul. Mikulicza-Radeckiego 4

50-368 Wrocław

Print

• Prev
• Next